Bệnh tiểu đường (đái tháo đường) là bệnh lý rối loạn chuyển hóa mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết kéo dài. Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, chế độ ăn uống đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc kiểm soát lượng đường huyết và phòng ngừa biến chứng. Vậy người tiểu đường nên ăn gì, kiêng gì và cần tuân thủ nguyên tắc nào trong ăn uống?

1. Người tiểu đường nên ăn gì?

Người bị tiểu đường không cần kiêng khem tuyệt đối, mà nên lựa chọn thực phẩm thông minh để đảm bảo đủ dinh dưỡng, kiểm soát đường huyết hiệu quả. Dưới đây là các nhóm thực phẩm nên ưu tiên:

Ngũ cốc nguyên hạt và tinh bột hấp thu chậm

- Gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám, khoai lang luộc, các loại đậu nguyên hạt.
- Ưu tiên chế biến đơn giản như hấp, luộc, nướng; tránh chiên xào nhiều dầu mỡ.

Chất đạm nạc

- Thịt nạc (gà bỏ da, bò, lợn nạc), cá (đặc biệt cá béo như cá hồi, cá thu), trứng, đậu phụ.
- Chế biến bằng phương pháp hấp, luộc, áp chảo ít dầu.

Chất béo tốt

- Ưu tiên chất béo không bão hòa như dầu oliu, dầu mè, dầu hạt cải, mỡ cá.
- Hạn chế tối đa chất béo bão hòa từ mỡ động vật, da gia cầm, đồ ăn chiên giòn.

Rau xanh, củ quả ít đường

- Ăn đa dạng các loại rau như cải xanh, mướp đắng, rau muống, súp lơ, bí xanh, cà chua…
- Chế biến đơn giản: luộc, hấp, rau trộn – tránh các loại sốt nhiều chất béo.

Trái cây tươi, ít đường

- Ăn điều độ các loại quả như ổi, bưởi, thanh long, táo, lê…
- Không thêm đường, không ăn kèm sữa đặc hoặc kem.

2. Lựa chọn thực phẩm phù hợp cho người tiểu đường dựa trên chỉ số GI

Chỉ số GI (Glycemic Index) là một thang đo đánh giá mức độ ảnh hưởng của thực phẩm đến đường huyết sau ăn. Thực phẩm được chia thành ba nhóm:

- GI Thấp (≤55): Gây tăng đường huyết chậm và ổn định – người tiểu đường nên ưu tiên nhóm thực phẩm này.
Ví dụ: rau xanh, đậu, sữa, bưởi, táo, yến mạch, mì sợi, bánh mì đen, khoai lang.

- GI Trung bình (56–69): Có thể dùng điều độ, kết hợp cùng thực phẩm GI thấp.
Ví dụ: gạo lứt, khoai môn, ngô, bí đỏ, bắp cải muối.

- GI Cao (≥70): Làm tăng đường huyết nhanh – nên hạn chế hoặc tránh dùng.
Ví dụ: cơm trắng, bánh mì trắng, khoai tây, bí đỏ xay nhuyễn, dưa hấu, bột báng.

Người tiểu đường nên ưu tiên thực phẩm thuộc nhóm GI thấp, hạn chế nhóm GI trung bình và tránh nhóm GI cao để ổn định đường huyết lâu dài.

3. Người tiểu đường nên kiêng gì?

Một số loại thực phẩm có thể gây tăng đường huyết nhanh, làm nặng thêm tình trạng bệnh hoặc thúc đẩy các biến chứng nguy hiểm:

Tinh bột tinh luyện và thực phẩm nhiều đường

- Gạo trắng, bánh mì trắng, phở, bún, miến, khoai tây chiên, bột sắn dây.
- Đường tinh luyện, bánh ngọt, nước có gas, mứt, kẹo, siro, nước ép đóng chai.

Thực phẩm chứa chất béo xấu

- Thịt mỡ, da gà, nội tạng động vật, dầu dừa, dầu cọ.
- Thức ăn nhanh, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, lạp xưởng, đồ hộp.

Trái cây quá ngọt hoặc hoa quả sấy khô

- Hạn chế sầu riêng, mít, xoài chín, nhãn, hồng chín.
- Tránh hoa quả sấy, mứt trái cây vì lượng đường rất cao.

4. Tỷ lệ các nhóm chất trong khẩu phần ăn

Theo khuyến nghị từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia, khẩu phần ăn cho người tiểu đường nên phân bố các nhóm chất như sau:

- Protein (đạm): 15–20% tổng năng lượng khẩu phần (tương đương 1–1,2g/kg thể trọng/ngày).
- Lipid (chất béo): 25–30% tổng năng lượng, chủ yếu từ chất béo không bão hòa.
- Glucid (carbohydrate): 50–60% tổng năng lượng, ưu tiên thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI thấp).

5. Nguyên tắc ăn uống cho người tiểu đường

Chia nhỏ bữa ăn

- Nên ăn 3 bữa chính + 2–3 bữa phụ mỗi ngày để tránh tăng đường huyết đột ngột.
- Không bỏ bữa, không để quá đói hoặc quá no.

Ăn uống đúng giờ, đúng lượng

- Tuân thủ giờ giấc ăn uống đều đặn mỗi ngày.
- Tránh thay đổi đột ngột cơ cấu và lượng thực phẩm.

Kết hợp vận động nhẹ nhàng sau ăn

- Nên đi bộ nhẹ sau ăn 15–30 phút để hỗ trợ tiêu hóa và giảm đường huyết.
- Duy trì luyện tập thể dục thể thao đều đặn mỗi ngày.

Với những thông tin về chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường ở trên, hy vọng sẽ giúp người bệnh có thêm kiến thức để kiểm soát đường huyết và bảo vệ sức khỏe lâu dài. Nếu cần tư vấn chuyên sâu hoặc xây dựng thực đơn cá nhân hóa, quý bạn đọc có thể liên hệ với cơ sở y tế uy tín hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được hỗ trợ kịp thời và chính xác.

Thông tin liên hệ:

Để biết thêm thông tin, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua: 

- Hotline: 0906010609

- Email: astralnation68@gmail.com